قوانین جدید معاینه فنی درباره عملکرد کاتالیزور

در سال‌های اخیر با افزایش آلودگی هوا در کلان‌شهرها، سازمان محیط زیست و مراکز معاینه فنی قوانین جدید و سخت‌گیرانه‌تری برای کنترل آلاینده‌های خودرو وضع کرده‌اند.
یکی از مهم‌ترین اجزایی که در این قوانین جدید مورد توجه قرار گرفته، کاتالیزور خودرو است؛ قطعه‌ای که نقش اصلی را در تصفیه دودهای سمی خروجی از موتور دارد.
در این مقاله از سایت کاتالیزور دات کام به زبان ساده توضیح می‌دهیم که چرا کاتالیزور در معاینه فنی اهمیت دارد، چه تغییراتی در قوانین ایجاد شده و در صورت خرابی این قطعه، چه راه‌حلی پیش رو دارید.

نقش کاتالیزور در معاینه فنی خودرو

کاتالیزور خودرو یا مبدل کاتالیزوری، بخشی از سیستم اگزوز است که با استفاده از فلزات گران‌بهایی مانند پلاتین، پالادیوم و رودیم، گازهای مضر مثل مونوکسیدکربن (CO)، هیدروکربن‌های نسوخته (HC) و اکسید نیتروژن (NOx) را به گازهای بی‌ضررتر مانند بخار آب و دی‌اکسیدکربن تبدیل می‌کند.
در واقع، کاتالیزور نقش فیلتر هوا برای خروجی اگزوز را دارد.
اگر این قطعه دچار گرفتگی یا خرابی شود، میزان آلاینده‌های خروجی به شدت افزایش پیدا می‌کند و خودرو در تست آلایندگی مردود می‌شود.

تغییرات جدید در قوانین معاینه فنی ۱۴۰۳–۱۴۰۴

در قوانین جدید که از سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ اجرایی شده‌اند، تست آلایندگی خودروها به‌صورت دقیق‌تری انجام می‌شود.
تغییرات مهم به شرح زیر است:

1. الزام به وجود کاتالیزور سالم در تمام خودروها
   دیگر حذف کاتالیزور یا استفاده از قطعات تقلبی قابل قبول نیست و مراکز معاینه فنی با دستگاه دیاگ و سنسور اکسیژن میزان بازدهی واقعی کاتالیزور را بررسی می‌کنند.

2. افزایش دقت تست آلایندگی (CO و HC)
   حد مجاز مونوکسیدکربن برای خودروهای بنزینی کاهش یافته و در خودروهایی که کاتالیزور ضعیف دارند، بلافاصله مردودی صادر می‌شود.

3. کنترل چشمی سیستم اگزوز و کاتالیزور
   کارشناسان موظف‌اند بازرسی فیزیکی انجام دهند تا از وجود واقعی و سالم بودن کاتالیزور اطمینان حاصل کنند.

4. ثبت الکترونیکی خطاهای کاتالیزور
   کدهای خطای مربوط به کاتالیزور (مثل P0420 و P0430) از طریق دیاگ ثبت می‌شوند و در صورت وجود این خطاها، خودرو به‌صورت خودکار مردود اعلام می‌شود.

5. بررسی نشت دود و صدای غیرطبیعی اگزوز
   هرگونه تغییر غیرمجاز در مسیر اگزوز یا حذف قطعات می‌تواند باعث عدم صدور برگه معاینه فنی شود.

چرا خودروها به‌دلیل خرابی کاتالیزور مردود می‌شوند؟

یکی از بیشترین دلایل مردودی در مراکز معاینه فنی، افزایش آلاینده‌ها به‌دلیل خرابی یا گرفتگی کاتالیزور است.
در این شرایط، میزان مونوکسیدکربن (CO) و هیدروکربن نسوخته (HC) از حد مجاز بالاتر می‌رود و دستگاه تست آلایندگی آن را ثبت می‌کند.
حتی اگر موتور سالم باشد، نبود یا خرابی کاتالیزور باعث می‌شود خروجی دود به‌شدت آلوده باشد.

در بعضی موارد، رانندگان برای جلوگیری از هزینه، کاتالیزور را حذف می‌کنند؛ اما در قوانین جدید، این کار جرم محسوب می‌شود و حتی ممکن است باعث جریمه و توقیف خودرو شود.

چطور بفهمیم کاتالیزور در معاینه فنی مشکل دارد؟

قبل از مراجعه به مرکز معاینه فنی، بهتر است چند نشانه مهم را بررسی کنید:

• روشن شدن چراغ چک با خطاهای مربوط به کاتالیزور (P0420، P0430)

• افت شتاب و توان موتور

• بوی تند دود از اگزوز

• بالا بودن مصرف سوخت

• صدای غیرعادی یا لرزش هنگام گاز دادن

اگر یکی از این علائم را مشاهده کردید، حتماً به مرکز تخصصی مثل کاتالیزور دات کام مراجعه کنید تا قطعه تست و بازسازی شود.

راهکارهای قبولی در معاینه فنی با کاتالیزور سالم

1. بررسی منظم سیستم اگزوز
   هر ۳۰ هزار کیلومتر یک‌بار کاتالیزور و مسیر اگزوز را از نظر گرفتگی یا نشتی چک کنید.

2. استفاده از سوخت باکیفیت و روغن مناسب موتور
   سوخت بی‌کیفیت باعث تولید دوده و گرفتگی سلول‌های کاتالیزور می‌شود.

3. تعمیر به‌موقع موتور
   روغن‌سوزی یا احتراق ناقص، قاتل اصلی کاتالیزور است.

4. بازسازی تخصصی در صورت افت عملکرد
   در صورت کاهش راندمان، به‌جای تعویض پرهزینه، می‌توانید کاتالیزور را در مراکز معتبر بازسازی کنید تا هم در تست آلایندگی قبول شود و هم هزینه‌تان کمتر شود.

جریمه و پیامد حذف کاتالیزور

بر اساس مصوبه سازمان حفاظت محیط زیست، حذف یا غیرفعال کردن کاتالیزور تغییر در مشخصات فنی خودرو محسوب می‌شود و می‌تواند منجر به:

• مردودی در معاینه فنی،

• ثبت تخلف در سامانه پلیس،

• و حتی ابطال بیمه بدنه در تصادفات شود.

از طرفی، در خودروهایی که کاتالیزور حذف شده، میزان آلایندگی تا ۱۰ برابر افزایش پیدا می‌کند؛ یعنی مستقیماً به محیط زیست و سلامت اطرافیان آسیب می‌زند.

چرا باید به مراکز تخصصی مراجعه کرد؟

بازسازی و تعمیر کاتالیزور یک کار کاملاً تخصصی است و نیاز به دستگاه‌های مخصوص دارد.
مراکزی مانند کاتالیزور دات کام با استفاده از تجهیزات بخار و مواد غیرخورنده، گرفتگی داخلی را از بین برده و راندمان کاتالیزور را تا ۹۰٪ بازمی‌گردانند.
با این روش نه‌تنها خودرو در تست آلایندگی قبول می‌شود، بلکه از پرداخت هزینه چندمیلیونی خرید کاتالیزور جدید هم جلوگیری می‌شود.

قبل از معاینه فنی، کاتالیزور را چک کنید

با اجرای قوانین جدید، دیگر نمی‌توان بدون کاتالیزور یا با قطعه خراب از معاینه فنی عبور کرد.
اگر قصد دارید خودروی شما در تست آلایندگی قبول شود،
حتماً قبل از مراجعه به مرکز، کاتالیزور را در تعمیرگاه تخصصی بررسی یا بازسازی کنید.

در کاتالیزور دات کام این کار با دستگاه‌های پیشرفته انجام می‌شود و گزارش دیاگ کامل به شما تحویل داده می‌شود تا در معاینه فنی خیالتان راحت باشد.