یکی از نشانه‌هایی که نباید هرگز در خودرو نادیده گرفته شود، روشن شدن چراغ چک موتور (Check Engine Light) است. این چراغ ممکن است به دلایل گوناگونی روشن شود، اما اگر نسبت به آن بی‌تفاوت باشید، می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی به اجزای حیاتی خودرو، به‌ویژه کاتالیزور (کاتالیست) شود.
در این مقاله از “جنرال کاتالیست”، بررسی می‌کنیم که چگونه بی‌توجهی به چراغ چک می‌تواند عمر کاتالیزور را کاهش دهد یا حتی آن را کاملاً از کار بیندازد.
چراغ چک موتور چیست و چه زمانی روشن می‌شود؟
چراغ چک موتور یکی از چراغ‌های هشداردهنده روی صفحه آمپر خودرو است که زمانی روشن می‌شود که ECU (واحد کنترل الکترونیکی) اختلال یا مشکل خاصی را در سیستم موتور، سوخت‌رسانی، احتراق یا خروج گاز تشخیص دهد.
دلایل روشن شدن چراغ چک شامل موارد زیر است:
-
خرابی سنسور اکسیژن یا سنسور هوا
-
ایراد در سیستم جرقه‌زنی (شمع، کوئل)
-
مخلوط نادرست سوخت و هوا
-
نقص در سیستم اگزوز یا کاتالیزور
-
استفاده از بنزین بی‌کیفیت
-
ایراد در سیستم EGR یا تزریق سوخت
ارتباط مستقیم بین چراغ چک و کاتالیزور
1. احتراق ناقص و سوخت نسوخته
در شرایطی که شمع یا کوئل خراب باشد یا نسبت هوا به سوخت به‌درستی تنظیم نشود، ممکن است سوخت به‌طور کامل نسوزد و وارد سیستم اگزوز شود. این سوخت نسوخته زمانی که به کاتالیزور می‌رسد، باعث گرمای بیش از حد کاتالیزور شده و به ساختار داخلی آن آسیب می‌زند. در نتیجه، کاتالیزور ممکن است ذوب شود یا دچار گرفتگی کامل گردد.
2. ارسال سیگنال اشتباه از سنسور اکسیژن
اگر سنسور اکسیژن دچار اختلال شود (که معمولاً یکی از دلایل روشن شدن چراغ چک است)، ECU اطلاعات اشتباهی دریافت می‌کند. این موضوع باعث می‌شود مخلوط سوخت و هوا نادرست تنظیم شود و در نتیجه عملکرد کاتالیزور نیز مختل می‌گردد.
3. افزایش دمای بیش از حد کاتالیزور
یکی از آسیب‌زننده‌ترین شرایط برای کاتالیزور، افزایش دمای داخلی تا بالای ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که مشکل در موتور وجود داشته باشد اما نادیده گرفته شود. روشن بودن چراغ چک و ادامه رانندگی در این شرایط، مساوی است با آسیب تدریجی و حتی دائمی به کاتالیزور.
آیا همیشه روشن بودن چراغ چک به کاتالیزور مربوط است؟
خیر. بسیاری از خطاهای مرتبط با چراغ چک، مربوط به سیستم احتراق، سنسورها یا حتی درپوش باک بنزین هستند. اما نکته‌ی مهم این است که اگر علت اصلی چراغ چک برطرف نشود، به‌مرور می‌تواند کاتالیزور را در معرض خطر قرار دهد.
چه کدهای خطایی در دیاگ نشان‌دهنده آسیب به کاتالیزور هستند؟
زمانی که چراغ چک روشن می‌شود و خودرو به دیاگ متصل می‌شود، اگر یکی از کدهای زیر مشاهده شود، به‌احتمال زیاد مشکل به کاتالیزور مربوط است:
-
P0420 – راندمان پایین کاتالیزور (بانک ۱)
-
P0430 – راندمان پایین کاتالیزور (بانک ۲)
-
P0171 / P0174 – ترکیب سوخت رقیق
-
P0300 تا P0308 – احتراق ناقص در سیلندرها (Misfire)
این کدها به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم می‌توانند نشانه‌ای از آسیب به کاتالیزور باشند.
عوارض بی‌توجهی به چراغ چک و ادامه رانندگی
-
خرابی کامل کاتالیزور و نیاز به تعویض
-
کاهش شتاب و قدرت موتور
-
افزایش آلایندگی و رد شدن در معاینه فنی
-
افزایش مصرف سوخت
-
ایجاد آسیب‌های دومینو وار به سنسورهای دیگر، شمع، کوئل و حتی سوپاپ‌ها
راهکار اصولی در صورت روشن شدن چراغ چک
-
خاموش نکنید و منتظر از بین رفتن چراغ نباشید.
-
سریعاً به تعمیرگاه تخصصی مراجعه کنید.
-
با دستگاه دیاگ، خطای دقیق را بررسی کنید.
-
اگر کد خطا مربوط به کاتالیزور بود، تست فشار و بازده کاتالیست انجام شود.
-
در صورت نیاز، از خدمات شستشو یا تعمیر تخصصی کاتالیزور استفاده کنید.
چراغ چک موتور را هرگز نباید نادیده گرفت، مخصوصاً اگر خودرو خارجی دارید و به سلامت کاتالیزور اهمیت می‌دهید. هرگونه اختلال در سیستم احتراق یا سوخت‌رسانی می‌تواند باعث آسیب جدی به کاتالیزور شود. با تشخیص به‌موقع و مراجعه به تعمیرگاه تخصصی جنرال کاتالیست، می‌توان از خرابی کامل کاتالیزور جلوگیری کرد و هزینه‌های سنگین تعمیر و تعویض کاتالیزور را کاهش داد.