چرا پلیس و مراکز معاینه فنی حذف کاتالیزور را جریمه می‌کنند؟

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که شنیده‌اید بعضی رانندگان برای افزایش شتاب خودرو یا کاهش هزینه‌ها، کاتالیزور را از روی خودرو حذف می‌کنند.
اما واقعیت این است که این کار نه‌تنها خلاف قانون است، بلکه آسیب‌های جدی به موتور و محیط‌زیست وارد می‌کند.
به همین دلیل، پلیس راهور و مراکز معاینه فنی به‌صورت جدی با خودروهایی که فاقد کاتالیزور هستند برخورد می‌کنند و جریمه‌های سنگینی در انتظار مالک آن‌هاست.

در این مقاله از «کاتالیزور دات کام» بررسی می‌کنیم که چرا حذف کاتالیزور جرم محسوب می‌شود، چه پیامدهایی دارد و چطور می‌توانید بدون دردسر، عملکرد آن را حفظ کنید.

نقش حیاتی کاتالیزور در خودرو

کاتالیزور قلب سیستم کنترل آلایندگی خودرو است.
این قطعه با ترکیب فلزات گران‌بهایی مانند پلاتینیوم، پالادیوم و رودیم باعث می‌شود گازهای خطرناکی مثل منواکسیدکربن (CO)، هیدروکربن‌های نسوخته (HC) و اکسید نیتروژن (NOx) قبل از خروج از اگزوز به گازهای بی‌ضرر تبدیل شوند.

در واقع، بدون وجود کاتالیزور، هر خودروی بنزینی مانند یک کارخانه آلاینده‌ی کوچک عمل می‌کند و هوای اطراف را آلوده می‌سازد.

حذف کاتالیزور = آلودگی شدید هوا

زمانی که کاتالیزور از مدار خارج شود، گازهای خام و نسوخته مستقیماً وارد جو می‌شوند.
طبق تحقیقات سازمان محیط زیست، خودروی بدون کاتالیزور تا ۲۰ برابر بیشتر از خودروهای سالم آلودگی تولید می‌کند.
نتیجه این آلودگی‌ها افزایش بیماری‌های تنفسی، آسم، و حتی سرطان در شهرهای بزرگ است.

به همین دلیل حذف کاتالیزور فقط یک موضوع فنی نیست — بلکه مسئله‌ای اجتماعی و زیست‌محیطی محسوب می‌شود که قانون‌گذار مجبور است با آن برخورد کند.

چرا پلیس حذف کاتالیزور را جریمه می‌کند؟

پلیس راهنمایی و رانندگی به استناد قوانین مصوب شورای عالی هماهنگی ترافیک و سازمان محیط زیست، موظف است با خودروهایی که فاقد کاتالیزور هستند برخورد کند.

طبق آیین‌نامه شماره ۲۱۹ مصوب هیئت دولت:

«تردد خودروهایی که موجب تجاوز از حدود مجاز آلایندگی شوند، ممنوع بوده و مأموران راهنمایی و رانندگی مجاز به توقیف آن‌ها هستند.»

به زبان ساده، وقتی کاتالیزور حذف می‌شود، خودرو دیگر قادر به کنترل گازهای آلاینده نیست، بنابراین مصداق تخلف و آلودگی بیش از حد مجاز خواهد بود.

دلایل خرابی کاتالیزور در خودروهای توربوشارژ

میزان جریمه در سال ۱۴۰۴ و ۱۴۰۵:

• جریمه روزانه ۵۰ هزار تومان در صورت مشاهده دود یا بوی غیرعادی

• احتمال رد شدن در معاینه فنی و توقیف خودرو تا رفع نقص

• در برخی شهرها مانند تهران و اصفهان، خودرو بدون کاتالیزور به‌صورت سیستمی توسط دوربین‌ها شناسایی می‌شود

معاینه فنی چطور نبود کاتالیزور را تشخیص می‌دهد؟

بسیاری از رانندگان تصور می‌کنند با خالی کردن پوسته کاتالیزور می‌توانند از معاینه فنی عبور کنند؛ اما در واقع، سیستم‌های جدید تست آلایندگی این موضوع را به‌راحتی شناسایی می‌کنند.

مراکز معاینه فنی از چند روش برای تشخیص استفاده می‌کنند:

1. تست گاز خروجی اگزوز (تست CO و HC):
   اگر میزان گازهای سمی بیش از حد مجاز باشد، سیستم به‌صورت خودکار اعلام می‌کند خودرو فاقد کاتالیزور سالم است.

2. بازرسی چشمی زیر خودرو:
   کارشناسان وجود یا عدم وجود پوسته کاتالیزور را بررسی می‌کنند.

3. خواندن داده‌های سنسور اکسیژن با دیاگ:
   حذف کاتالیزور باعث تغییر نوسان ولتاژ سنسور اکسیژن دوم می‌شود، و دستگاه دیاگ بلافاصله خطا را نمایش می‌دهد.

به همین خاطر، خودروهایی که کاتالیزور ندارند به‌راحتی رد می‌شوند و مجبورند دوباره هزینه و زمان صرف تعویض آن کنند.

حذف کاتالیزور چه خطراتی برای موتور دارد؟

بعضی افراد فکر می‌کنند حذف کاتالیزور باعث افزایش قدرت موتور می‌شود، اما این باور اشتباه است.
در خودروهای مدرن، سیستم ECU براساس داده‌های سنسورهای قبل و بعد از کاتالیزور تنظیم شده است.
وقتی کاتالیزور حذف می‌شود، این تعادل به‌هم می‌خورد و نتیجه آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• روشن شدن دائمی چراغ چک موتور

• افزایش مصرف سوخت

• افت توان موتور به‌مرور زمان

• آسیب به منیفولد و سنسور اکسیژن

• بالا رفتن دمای اگزوز و خطر سوختگی یا ترک خوردن قطعات

بنابراین، حذف کاتالیزور نه تنها به نفع موتور نیست، بلکه عمر آن را کوتاه می‌کند.

آیا می‌توان به‌جای حذف، کاتالیزور را بازسازی کرد؟

بله ✅
اگر کاتالیزور شما دچار گرفتگی یا افت عملکرد شده، راه‌حل قانونی و اقتصادی‌تر، بازسازی یا شست‌وشوی تخصصی آن است.
در این فرآیند، سلول‌های داخلی کاتالیزور با مواد مخصوص شسته می‌شوند تا دوباره بازده اولیه خود را پیدا کند.
در صورتی که پوسته یا شبکه داخلی آسیب دیده باشد، می‌توان فقط هسته (مغزی) آن را تعویض کرد بدون اینکه نیازی به حذف کامل باشد.

مرکزهای تخصصی مانند کاتالیزور دات کام با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته‌ی اولتراسونیک و فشار بخار،
کاتالیزور شما را بدون نیاز به برش یا حذف، احیا می‌کنند تا هم خودرویتان از معاینه فنی عبور کند، هم به محیط زیست آسیبی نرسد.

قانون دقیق درباره حذف کاتالیزور چیست؟

بر اساس ماده ۲۷ قانون هوای پاک مصوب مجلس شورای اسلامی:

«هرگونه اقدام در جهت دست‌کاری، غیرفعال‌سازی یا حذف سامانه‌های کنترل آلایندگی از قبیل کاتالیزور، جرم تلقی شده و مرتکب به پرداخت جریمه و رفع نقص خودرو ملزم خواهد شد.»

همچنین در ماده ۳۱ همان قانون آمده است که تعمیرگاه‌هایی که در این زمینه همکاری کنند نیز مسئول خواهند بود.
به همین دلیل، تعمیرکاران حرفه‌ای و مراکز مجاز اکیداً از حذف کاتالیزور خودداری می‌کنند و در صورت درخواست مشتری، آن را گزارش می‌دهند.

آیا حذف کاتالیزور باعث افزایش قدرت موتور می‌شود؟

آیا خودرو بدون کاتالیزور بیمه یا گارانتی دارد؟

خیر ❌
شرکت‌های بیمه و خودروسازان در صورت تشخیص حذف کاتالیزور،
گارانتی خودرو را باطل می‌کنند و در صورت وقوع خسارت، از پرداخت هزینه خودداری می‌نمایند.
دلیلش این است که حذف این قطعه می‌تواند به سایر سیستم‌ها (مثل سنسورها و مبدل اگزوز) آسیب بزند و خودرو را از حالت استاندارد خارج کند.

چه باید کرد اگر کاتالیزور خراب شده باشد؟

اگر خودرویتان چراغ چک روشن کرده یا در معاینه فنی مردود شده‌اید،
به‌جای حذف کاتالیزور، یکی از گزینه‌های زیر را انتخاب کنید:

1. شست‌وشوی تخصصی کاتالیزور با دستگاه مخصوص

2. بازسازی با هسته جدید سرامیکی یا فلزی

3. تعویض با نمونه اصلی یا افترمارکت باکیفیت

در مرکزهای معتبر مثل «کاتالیزور دات کام»، قبل از هر اقدامی، تست سلامت انجام می‌شود تا بفهمید آیا نیاز به تعویض دارید یا فقط شست‌وشو کافی است.

حذف کاتالیزور شاید در ظاهر یک راه ساده برای خلاص شدن از دردسر معاینه فنی به نظر برسد،
اما در واقع کاری است غیرقانونی، پرهزینه و خطرناک برای موتور و محیط زیست.
پلیس و مراکز معاینه فنی به‌درستی با این موضوع برخورد می‌کنند تا کیفیت هوا و سلامت عمومی حفظ شود.

اگر کاتالیزور خودروی شما دچار گرفتگی شده، بهترین تصمیم این است که به‌جای حذف، آن را بازسازی یا تعویض و حتی تعمیر کاتالیزور کنید.
با این کار هم از جریمه و دردسر قانونی در امان می‌مانید، هم خودروی شما در بهترین عملکرد باقی می‌ماند.