کاتالیزور یکی از مهم‌ترین بخش‌های سیستم اگزوز خودرو است که وظیفه کاهش آلایندگی گازهای خروجی را برعهده دارد.
اما یکی از سوالات پرتکرار بین رانندگان و تعمیرکاران این است:
چطور می‌توانیم سلامت کاتالیزور را با دستگاه دیاگ تست کنیم؟
در این آموزش، به‌صورت مرحله‌به‌مرحله بررسی می‌کنیم که چطور با دیاگ سلامت کاتالیزور را بسنجیم، خطاهای مربوط به آن را بخوانیم و تفسیر کنیم.
مرحله اول: اتصال دستگاه دیاگ به خودرو
برای شروع، دیاگ را از طریق پورت OBD-II (معمولاً زیر فرمان یا کنار پای راننده) به خودرو وصل کنید.
پس از اتصال، باید سوئیچ را در حالت ON قرار دهید تا ECU فعال شود.
اکثر دیاگ‌ها به‌صورت خودکار اطلاعات خودرو، از جمله مدل، سال ساخت و نوع موتور را شناسایی می‌کنند.
مرحله دوم: انتخاب بخش Powertrain و بررسی خطاها
در منوی اصلی دستگاه دیاگ، گزینه Powertrain یا Engine ECU را انتخاب کنید.
در این قسمت، دیاگ خطاهای مرتبط با سیستم موتور و اگزوز را نمایش می‌دهد.
معمول‌ترین خطا در زمینه کاتالیزور، کد خطای P0420 است که به معنی:
“Efficiency Below Threshold” یا کارایی پایین مبدل کاتالیزوری می‌باشد.
مرحله سوم: تفسیر خطای P0420
اگر خطای P0420 ثبت شده باشد، باید بررسی کنید که آیا سنسورهای اکسیژن قبل و بعد از کاتالیزور به‌درستی کار می‌کنند یا خیر.
سنسور بالادست (قبل از کاتالیزور) نوسان شدیدی دارد (بین ۰.۱ تا ۰.۹ ولت)
سنسور پایین‌دست (بعد از کاتالیزور) باید نوسان کمتری داشته باشد و مقدار آن ثابت‌تر باشد.
اگر هر دو سنسور نوسان مشابهی داشته باشند، یعنی کاتالیزور خاصیت فیلترینگ خود را از دست داده است.
مرحله چهارم: مشاهده گراف سنسورهای اکسیژن
در قسمت Live Data دیاگ، می‌توانید ولتاژ لحظه‌ای سنسورهای اکسیژن را مشاهده کنید.
اگر دیاگ شما قابلیت رسم گراف دارد، دو نمودار زیر را بررسی کنید:
| سنسور | محدوده ولتاژ | وضعیت نرمال |
|---|---|---|
| O2 Sensor 1 (بالادست) | 0.1 تا 0.9 ولت (نوسان سریع) | ✅ |
| O2 Sensor 2 (پایین‌دست) | 0.6 تا 0.8 ولت (نوسان کم یا خط صاف) | ✅ |
در صورتی که نمودار سنسور دوم هم مثل اولی نوسان سریع داشته باشد، احتمال خرابی کاتالیزور بسیار زیاد است.
مرحله پنجم: بررسی سایر پارامترهای مرتبط
علاوه بر ولتاژ سنسورها، در دیاگ می‌توانید موارد زیر را نیز بررسی کنید:
-
Fuel Trim (LTFT/STFT) → اگر بیش از ±10٪ باشد، احتمال گرفتگی یا نشتی در سیستم وجود دارد.
-
Temperature Sensor → دمای بعد از کاتالیزور نباید از حد مجاز بالاتر برود.
-
Engine Load → بالا بودن بی‌دلیل آن می‌تواند نشانه افت کارایی کاتالیزور باشد.
مرحله ششم: پاک‌سازی خطا و تست مجدد
بعد از رفع ایراد احتمالی (مثلاً تمیز کردن انژکتورها، رفع نشتی اگزوز یا شستشوی کاتالیزور)،
کد خطا را پاک کنید و خودرو را حدود ۲۰ دقیقه در حالت رانندگی واقعی (دور ۲۵۰۰ تا ۳۵۰۰) تست کنید.
اگر خطا دوباره برنگشت، یعنی مشکل برطرف شده است.
نکته حرفه‌ای برای مکانیک‌ها
در برخی دیاگ‌های پیشرفته، می‌توانید مقدار Oxygen Storage Capacity (OSC) کاتالیزور را نیز مشاهده کنید.
این مقدار نشان می‌دهد کاتالیزور تا چه حد توانایی ذخیره و واکنش با اکسیژن را دارد.
هر چه این مقدار کمتر باشد، عمر کاتالیزور رو به پایان است.
تست سلامت کاتالیزور با دستگاه دیاگ یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای تشخیص گرفتگی یا کاهش راندمان آن است.
اگر خطاهای P0420 یا P0430 به‌صورت مداوم ظاهر می‌شوند، بهتر است کاتالیزور توسط کارشناس تخصصی بررسی یا احیا شود.
پیشنهاد ما
اگر بعد از تست دیاگ متوجه خرابی یا افت عملکرد کاتالیزور خودرو شدید،
تیم ما در کاتالیزور دات کام با تجهیزات تخصصی، آماده انجام تست دقیق و تعمیر حرفه‌ای کاتالیزور است.
تعمیر انواع کاتالیزور خودروهای ایرانی و خارجی
جهت مشاوره رایگان و رزرو نوبت با ما تماس بگیرید.